تحلیل خشکسالی های شمال غرب وغرب ایران با استفاده از شاخص بارش استانداردشده(spi)

وقوع پدیده خشکی و خشکسالی به تغییرات و نوسان های بارندگی و دما بستگی دارد. میزان کم نزولات آسمانی و پراکنش نامنظم این نزولات و افزایش دما، باعث ایجاد بحران های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در نواحی مختلف می گردد. با اعتقاد به این حقیقت که وقوع خشکسالی یک رویداد طبیعی است و معمولاً به صورت کیفی از آن یاد می شود این نیاز مطرح می شودکه پدیده خشکسالی نیز به صورت کمی درآید و برای آن شاخص ها و نمایه هایی تعریف و ارائه گردد. در این تحقیق خشکسالی های شمال غرب و غرب ایران (شامل استانهای اردبیل ، آذربایجان غربی و شرقی، زنجان ، کردستان ، همدان، مرکزی، کرمانشاه، لرستان و ایلام ) مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده spi، فراوانی و شدتهای مختلف و گستره آن با استفاده از آمار بارندگی 11 ایستگاه سینوپتیک منطقه طی یک دوره آماری 30 ساله (2007-1978) تحلیل گردید. به این منظور ، روش تحلیل داده های بارندگی، بعنوان ساده ترین و مهمترین روش مطالعه و جزء عمومی ترین روشهای تحلیل خشکسالی ، به عنوان روش مطالعه خشکسالی انتخاب گردید و از بین شاخص های موجود، شاخص بارش استاندارد شده spi ، با در نظرگرفتن مزایای مربوطه ، برای مطالعه انتخاب شد. مقیاس زمانی بکارگرفته شده ، 1، 3 و 12ماهه، با تأکید بر روی دوره 12 ماهه بود. در این رابطه ، شدتهای خشکسالی بر اساس ارزش شاخص spi طبقه بندی گردید. به این صورت که در هر دوره ی زمانی، ارزش شاخص بین 99/0+ تا99/0- بعنوان وضعیت نرمال ، بین 1- تا49/1- به عنوان خشکسالی ملایم ، بین 5/1- تا 99/1- بعنوان خشکسالی شدید و کوچکتر از 2- به عنوان خشکسالی فوق العاده شدید، تعریف شد و نقشه های پهنه بندی مربوطه در دوره های زمانی مختلف ترسیم گردید. نتایج تحقیق نشان داد که فراوانی خشکسالیها در دوره مورد مطالعه روند مشخصی ندارد. بطوریکه بعضی از ایستگاه ها، در برخی از سال ها دچار خشکسالی و برخی دیگر بدون خشکسالی بوده اند. خشکترین سال مورد بررسی در دوره ی آماری، سال 2001 با ارزش متوسط شاخص 2/1- بوده است. در این سال قسمت اعظم منطقه بجز قسمت کوچکی از جنوب منطقه تحت پوشش خشکسالی بوده است. سالهای 1995، 1999 و1990 از نظر شدت وگستره خشکسالی در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. مر طوبترین سال نیز ، سال 1982با ارزش متوسط شاخص 8/1 + بوده است. خشکترین فصل مورد بررسی در دوره ی آماری، فصل زمستان سال 2001 و مر طوبترین آن، فصل پاییز سال 1982 بوده است. مرطوبترین ماه ، ماه نوامبر و ماه ژانویه ، خشکترین ماه دوره آماری بوده اند.